Gepubliceerd op 18-10-2022

Kostprijs

Waarom is juist nú je kostprijs berekenen zo van belang?

De kostprijs is een van de belangrijkste factoren om je bedrijf te sturen. Vandaar dat we in dit artikel ingaan op het belang ervan juist nú. Daarnaast hangt de winstgevendheid van je bedrijf ook samen met de kostprijs. Vaak wordt namelijk voor de bepaling van de verkoopprijs uitgegaan van de kostprijs + een winstmarge.

De kostprijs berekenen is/lijkt misschien niet direct een moeilijke klus, maar afhankelijk van je bedrijf, wel een klus die wat aandacht behoeft. Het berekenen is niet een klusje dat je eenmalig doet. Het is van belang om met enige regelmaat opnieuw je kostprijs vast te stellen, omdat deze door ontwikkelingen binnen (en buiten) je bedrijf kan variëren.

Zeker bij een hoge inflatie zien we enorme prijsstijgingen. Kijk maar naar de prijsontwikkeling van grondstofkosten en materiaalkosten (inkopen), gestegen loonkosten en productiekosten (als gevolg van de hogere energiekosten). Kostprijzen stijgen, zeker nú (en incidenteel dalen ze).

Kostprijzen stijgen bij je leveranciers en kostprijzen stijgen bij je klanten. Maar wat gebeurt er met de jouwe? Inderdaad; ook joúw kostprijs stijgt. Maar wanneer de prijsbepaling van jouw product of dienst gekoppeld is aan jouw kostprijs, dan is het van groot belang dat je die correct berekend, anders klopt je verkoopprijs niet meer en komt je resultaat onder druk te staan. Hiermee moet je dus rekening houden.

 

Tip
Wanneer de marge onder druk staat, dan kan dit een teken zijn dat je kostprijs is gestegen. Een eerste stap om te voorkomen dat je Winst laat liggen (of in een slecht geval verlies lijdt) is het opnieuw vaststellen wat je kostprijs is. Vervolgens kun je deze vergelijken met een eerder gemaakte kostprijsberekening. Het verschil tussen die twee zou namelijk de oorzaak kunnen zijn dat je minder winst maakt.

Hoezo bepaalt de kostprijs mijn Winst?

Veel ondernemers laten zich, bij het bepalen van verkoopprijzen, leiden door: 'de markt'. In principe logisch, ware het niet dat je toch écht moet kijken of de prijzen die 'de markt' of 'de sector' hanteert wel voldoende zijn om ervoor te zorgen dat jij met je individuele bedrijf voldoende marge blijft maken.

Toch maken wij als bedrijfsadviseur regelmatig mee dat de prijzen van concurrenten als maatstaf worden gebruikt voor de bepaling van de eigen verkoopprijs. Wanneer we dan een (nieuwe) kostprijsberekening maken en de verkoopprijs blijkt lager te liggen dan de kostprijs (geloof me; dit maken we, zeker in deze tijd, regelmatig mee) dán komt het besef dat er iets moet gebeuren en maatregelen moeten worden getroffen. Pas dán wordt gekeken naar wat een juiste prijs is voor de dienst of het product dat wordt geleverd. En wat blijkt: dán ontstaan er opeens wél mogelijkheden om de prijzen te verhogen.

Daarom is inzicht zo belangrijk: het zorgt voor besef, zodat de juiste verkooprijzen kunnen worden bepaald en je winstgevend kunt blijven opereren. We merken als bedrijfsadviseurs vaak op dat een ondernemer in de praktijk behoefte heeft aan een onderbouwing waarom hij/zij prijzen zou kunnen verhogen.

Het verhogen van prijzen (van een product of dienst) is iets waar veel ondernemers moeite mee hebben. Je moet immers naar je klant met een vervelende boodschap. Wanneer je echter een goede onderbouwing hebt (en ziet) dan blijkt het verhogen van de prijs een stuk makkelijker te gaan.

Tip
Bereken je kostprijs regelmatig, zeker in onzekere tijden (of vraag je bedrijfsadviseur ernaar), zodat je niet verrast wordt door tegenvallende resultaten.
 

Dit wist je waarschijnlijk al

Eerst moet je bepalen voor jouw bedrijf of je je kostprijs relateert aan het aantal stuks of liter dat je produceert, of dat je deze uitdrukt in een uurtarief als je bijvoorbeeld een dienstverlenend bedrijf runt. Dat is wellicht een open deur, maar wel van belang bij het bepalen van je kostprijs. Zo berekent een (groot)handelsbedrijf de kostprijs vaak per transactie, terwijl in de horeca gekeken wordt per tafel/per couvert of per shift.

Tip
Mocht je hierover nog twijfelen, raadpleeg dan gerust je boekhouder/Accountant of bedrijfsadviseur. Deze moet je snel antwoord kunnen geven op welke resultaatsbepalende eenheid jij je kostprijs kunt baseren.

Berekenen. Wanneer moet je dat (weer) doen?

De meeste ondernemers houden de ontwikkeling van de omzet vaak goed in de gaten. Maar kijk jij ook naar de ontwikkeling van je totale kosten? Wanneer de totale kosten per maand (of per kwartaal) in absolute zin of procentueel sterk stijgen, dan kan dit een reden zijn om je kostprijs weer eens opnieuw te berekenen.

Ook wanneer je signalen krijgt dat de inkoopprijs op verschillende afdelingen (intern) of bij diverse leveranciers (extern) stijgt (verhoging inkoop of inkoopkosten), dan kan dat een reden zijn om weer eens naar de kostprijs te kijken.

Maar naast de inkoopprijs die een leverancier gebruikt kan jouw kostprijs ook veranderen doordat je zelf meer (of minder) kosten maakt. Denk hierbij aan de verbouwing of de aankoop van je bedrijfspand. Ook dit zijn gebeurtenissen die ervoor zorgen dat het verstandig is om opnieuw je kostprijs te berekenen.

Let op
Omdat veel dienstverlenende bedrijven minder (of niet) te maken hebben met inkoop van grondstoffen of materialen zien we daar terug dat er minder vaak een nieuwe BEREKENING VAN DE KOSTPRIJS wordt gemaakt. Deze bedrijven zijn vaak wel weer gevoeliger voor stijging van de vaste kosten (zoals lonen), dus ook hier geldt: een nieuwe berekening geeft nieuwe inzichten!

Hoe is jouw kostprijs opgebouwd?

Wat zijn de ingrediënten van jouw kostprijs? Bij de kostprijs wordt er een onderscheid gemaakt tussen alle vaste (ook wel constante) kosten en de totale variabele kosten die je hebt binnen jouw bedrijf. De vaste kosten zijn alle kosten die je maakt met je bedrijf, ongeacht de hoeveel producten of diensten die je produceert of verkoopt met je bedrijf. De vaste kosten worden ook wel de indirecte kosten genoemd, omdat ze niet direct gekoppeld zijn aan een product of dienst.

Vaste kosten

Voorbeelden van vaste kosten (of indirecte kosten) binnen een bedrijf zijn:
- personeelskosten
- huisvestingskosten (kantoor, opslag etc.)
- veel algemene kosten (zoals telefoonkosten, verzekeringen, abonnementen)
- afschrijvingen
(het gaat dus om de totale vaste kosten)

Variabele kosten (per product of dienst)

Naast je vaste kosten heb je te maken met variabele kosten (of directe kosten). Dit zijn de kosten die gerelateerd zijn aan het 'produceren' van producten of diensten. Het totaal aantal producten of het totaal aantal geleverde diensten (oftewel de productie) in een bepaalde periode bepaalt in dat geval dan de hoogte van de totale variabele kosten.

Voorbeelden van variabele kosten binnen een onderneming zijn:
- grondstoffen (die je inkoopt)
- halffabricaten (die je inkoopt)
Wanneer de kosten terug te herleiden zijn naar een product (of productie) dan zijn dat variabele kosten.

Hoe gaan andere ondernemers om met hun kostprijs?

In de praktijk zien we dat er in een (soms ver) verleden een kostprijs is berekend, maar dat dit niet iets is wat regelmatig wordt herhaald. Denk dus niet bij jezelf: "ik hoor bij de uitzonderingen", als het lang geleden is dat je je kostprijs berekent hebt.

Ook als je niet precies weet hoe je je kostprijs moet berekenen dan ben je geen uitzondering. Sterker nog: er is slechts een klein percentage ondernemers dat écht goed een kostprijsberekening kan maken. Voor een gemiddelde ondernemer zijn het bijhouden van de boekhouding of het maken van een berekening van de kostprijs geen onderwerpen die leiden tot een juichstemming.

Tip
Durf hulp in te schakelen als je niet weet hoe je een kostprijsberekening moet maken of als je er simpelweg geen zin in hebt. Voor jou als ondernemer is het alleen van belang dat je weet wat je kostprijs is (niet hoe je erachter komt)

Reken op basis van de kostprijs eens uit wat je verdiend hebt aan die ene grote order dit jaar. Het zal je verbazen tot welke inzichten (zowel positief als negatief) je komt.

Bereken je kostprijs.

Voor het maken van een kostprijsberekening moet je eerst alle kosten weten. Dus de totale vaste kosten én de totale variabele kosten.

De totale vaste kosten
Dit zijn alle kosten die je maakt, ongeacht het aantal diensten of producten dat je afzet.

De totale variabele kosten
Variabele kosten (of indirecte kosten) zijn kosten die horen bij 'produceren' (oftewel het aantal producten of diensten dat wordt afgezet). Er is een onderscheid in de 'productie' van een dienstverlenend bedrijf (deze wordt uitgedrukt in uren) en de productie van een bedrijf dat feitelijke producten produceert of levert (in dat geval wordt productie uitgedrukt in stuks/liters/transactie).

Wanneer je de totale vaste kosten (constante kosten) en de variabele kosten (indirecte kosten) bij elkaar optelt en je deelt deze door de capaciteit (uren, liters, stuks, producten, transacties) van je bedrijf dan heb je de kostprijs voor jouw bedrijf.

De kostprijs bestaat dus uit: TOTALE KOSTEN / TOTALE CAPACITEIT

Wat kost het om je bedrijf een dag geopend te hebben?

Naast het maken van een kostprijsberekening geeft het ook veel inzicht als je weet wat het kost om je bedrijf een dag geopend te hebben. Wanneer je dat namelijk weet, dan kun je heel snel uitrekenen wat je per periode (bijvoorbeeld per week) aan omzet moet maken om je kosten te dekken.

Voorbeeld:

Stel je variabele (directe) kosten en vaste kosten (indirecte kosten) bedragen op jaarbasis
€ 876.000,- en het aantal dagen dat je bedrijf open is, is: 240 (365 - 104 weekenddagen - 6 feestdagen - 15 collectieve sluitingsdagen).

Dan kost het € 3.650,- om je bedrijf een dag geopend te hebben. Of je nu een dienst verkoopt of producten: het is goed om grip te krijgen op je kosten. Door grote cijfers (€ 876.000,-) klein
(€ 3.650,-) te maken krijg je meer inzicht.

De totale kosten per maand of per jaar zeggen niet zoveel. Maar als je tegen een ondernemer zegt (o.b.v. dit voorbeeld): je moet per week minimaal € 18.250,- omzet maken om alleen al de kosten te dekken, dan spreekt dat al veel meer tot de verbeelding. Ook de totale kosten per maand kun je op die manier vaststellen (aantal dagen geopend x de kosten per dag).

Door cijfers om te zetten in stuurinformatie spreken ze meer tot de verbeelding en kun je ze ook daadwerkelijk gebruiken om je bedrijf beter mee aan te sturen.

Met de informatie in dit artikel proberen we jou als ondernemer te helpen om meer grip op je bedrijf te krijgen. Heb je beHoefte aan meer informatie over hoe je (nog) meer grip krijgt op de aansturing van je bedrijf kijk dan op www.Bedrijfsmaat.nl. Of klik hier om een afspraak in te plannen.